Korona na monetach Jagiellonów
Dynastia Jagiellonów obejmująca ster rządów w Koronie po wygaśnięciu linii Piastów kujawskich zastała kraj szybko rozwijający się w ramach średniowiecznych państw europejskich. Korzystając z owoców reform ostatniego Piasta pierwsi Jagiellonowie kierowali państwem przeżywającym okres pokoju i dobrobytu. Okres panowania Jagiellonów charakteryzowała stagnacja i nie przeprowadzanie zbyt wielkich zmian w państwie. Zastój dotknął także mennictwo, w którym większe zmiany możemy zaobserwować dopiero za rządów Jana Olbrachta.
Władysław Jagiełło obejmując w 1399 roku pełnię władzy w Koronie zastał kraj zamożny, wzmocniony reformami Kazimierza Wielkiego. Król rozpoczynając rządy w królestwie nie przeprowadzał reform w żadnej z dziedzin życia społecznego. Mennictwo w XV wieku nie przeżywało gwałtownych przemian czy reform406. Bito monetę drobna nie mającą ekwiwalentu w monecie grubszej, która istniała jedynie jako jednostka obrachunkowa. Kraj był zalewany przez monetę obcą potęgującą chaos panujący na rynku wewnętrznym, w obiegu poza monetą rodzimą krążyły monety śląskie, czeskie, niemieckie i krzyżackie. Dodatkowo na skutek przewlekłej wojny trzynastoletniej i kosztów jej prowadzenia doszło do załamania wartości pieniądza. Próbę uporządkowania stosunków handlowych rozpoczęto dopiero pod koniec XV wieku na wnioski możnych, którym chaos zaczął mocno przeszkadzać. Podstawy teoretyczne przyszłej reformy monetarnej były dziełem Mikołaja Kopernika i Justa Decjusza407.
Korona jako symbol Królestwa Polskiego w dalszym ciągu pojawiała się na awersach i rewersach, jako motyw samodzielny lub towarzyszący godłu państwa, cyfrze królewskiej lub herbom prowincji i miast pruskich. Przez okres XV wieku było to ciągle korona otwarta – gotycka fleuronowa używana przez Jagiellonów w spadku po Kazimierzu Wielkim zgodnie z obowiązującym wtedy zwyczajem. Wyobrażeniu korony otwartej często towarzyszył wizerunek stylizowanego Orła nazywanego często Orłem Jagiellońskim.
il. 149. Orzeł Jagielloński
Wielką nowością było zastosowanie wizerunku Korony zamkniętej umieszczanej na monetach. Pojawienie się korony zamkniętej w użyciu władców państw europejskich było zwiastunem końca średniowiecza. Zrzucenie nominalnej władzy cesarza, któremu mieli podlegać wszyscy europejscy władcy uczyniło z tytułu cesarskiego wyłącznie prestiżową nazwę jednego z wielu władców Starego Kontynentu. Użycie korony zamkniętej przez określonego władcę niosło ładunek informacyjny, że władca danego kraju posiada władzę jako otrzymaną od Boga i zależną tylko od niego408.Upowszechnienie się używania korony zamkniętej w państwach europejskich nastąpiło pod koniec XV wieku. Generalną zasadą tej mody było zdanie powstałe w XII wieku i szeroko rozpowszechnione w początkach wieku XIV – rex imperator in regno suo409. W myśl tej zasady koronacji króla dokonywano koroną otwartą, zaś władca na majestacie przyjmował hołdy mając na głowie koronę zamkniętą, chcąc ukazać się w majestacie przed lennikami410. Po raz pierwszy oficjalnie zaczął stosować koronę zamkniętą król angielski już w początkach XV wieku, kiedy to podczas wizyty cesarza Zygmunta Luksemburczyka w Londynie nosił on wzorowaną na cesarskiej koronę411. Francuscy królowie rozpoczęli używanie korony zamkniętej w początkach XVI wieku jako symbolu ich identycznych praw jak władców angielskich412. Korona zamknięta na stałe zagościła w ikonografii polskiej za czasów Zygmunta Starego, stając się symbolem Korony w rozumieniu jako Królestwo Polskie, zaś korona otwarta pozostała na głowie renesansowego Orła Białego.
Okres rządów Jagiellonów możemy z duża dozą pewności podzielić na dwa podokresy obejmujące panowanie Jagiellonów do Aleksandra Jagiellończyka i drugi obejmujący rządy i reformę Zygmunta Starego kończący się śmiercią ostatniego Jagiellona.
il. 150. Orzeł Biały Zygmunta Starego
Podrozdzialy w tym rozdziale:
Korony na monetach Jagiellonów w XV wieku
Korona zamknięta na monetach ostatnich Jagiellonów
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.