www.eprace.edu.pl » korona-na-monetach » Moneta i jej funkcje

Moneta i jej funkcje

Ludzkość od zawsze czymś handlowała lub też wymieniała się pewnymi rzeczami, czyniła to jednak zwykle drogą wymiany przedmiotów o porównywalnej wartości. Handel taki początkowo był praktyczny, jednak w miarę rozwoju kontaktów między narodami stawał się bardzo kłopotliwy, należało więc poszukać jakiegoś lepszego sposobu186. Jednym z takich pomysłów było używanie przez kupców i handlarzy tzw. płacideł – przedmiotów używanych jako swoisty substytut pieniądza187. Początkowo używano przedmiotów łatwych w transporcie i przedstawiających określoną realną wartość, co po dziś dzień możemy obserwować w prymitywnych społecznościach Afryki czy Oceanii188. W późniejszych wiekach zaczęto używać szlachetnych kruszców, jednak zawsze istniało ryzyko, że oferowany kruszec jest kiepskiej wartości. Wprowadzono wtedy płacidła posiadające określoną wartość, którą uznawali obydwaj kontrahenci, znamy takie przykłady z terenów Polski i krajów ościennych na podstawie zapisków średniowiecznych kronikarzy189. Sam Aleksander Bruckner jeszcze przed wojną wywodził pochodzenie słowa „płacić” od płatów materiałów pełniących formę płacideł190. Całą szczegółową tematykę płacideł przybliża nam Jacek Adamczyk w swojej pracy pod tytułem „ Płacidła w Europie Środkowej i Wschodniej w średniowieczu”.

Kolejny pomysł usprawnienia i ulepszenia handlu zrodził się w starożytnej Lidii, gdzie okrągły kawałek szlachetnego metalu opatrzono znakiem potwierdzającym jej wartość. W taki sposób narodziła się moneta, która po dziś dzień funkcjonuje jako jeden z środków płatniczych.

Moneta jest jednym z najniezwyklejszych wytworów ludzkiej kultury materialnej. Będąc wytworem kultury jest składnikiem wielu jej elementów i działów. Pieniądz jako wytwór twórców stempla jest częścią kultury artystycznej, sam w sobie jest przykładem pomnika prawa, jako wytwór materialny jest członkiem kultury materialnej, zaś jako dobro masowe jest elementem kultury masowej191. Przez cały okres swego istnienia od ponad dwóch i pół tysiąca lat moneta nie zmieniła swego kształtu ani podstawowych funkcji. Okrągły kawałek szlachetnego (lub nie) metalu opatrzonej znakiem gwarantującym jego wartość na zawsze pozostanie synonimem pieniądza – podstawowej funkcji dla jakiej został stworzony i przeznaczony.

Pieniądz kruszcowy od chwili powstania po dziś dzień budzi zainteresowanie badaczy obserwujących rozkwit cywilizacji, kultury czy sztuki. Jego rozwój i funkcje jakie pełnił w różnych okresach naszych dziejów do dziś budzą żywe zaciekawienie wśród osób zajmujących się tym zagadnieniem. Dzięki swojej nośności monety często są jedynym źródłem mówiącym o pewnych wydarzeniach lub czasach, z których nie zachowały się żadne inne źródła, jest to szczególnie przydatne jeśli chodzi o okres średniowiecza192. A fakt niesłabnącego zainteresowania tą dziedziną świadczy o tym, że pozostało jeszcze wiele obszarów do zbadania.

W V wieku w chwili rozkładu i upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego całą Europę dotykał silny kryzys gospodarczy. Na wskutek psucia monety, klęsk nieurodzaju i ciągłych wojen pieniądz kruszcowy tracił na wartości i był wtórnie wypierany przez wymianę naturalną. Społeczeństwa całej Europy, za wyjątkiem terenów znajdujących się pod kontrolą Konstantynopola, odchodziły od opierania się na gospodarce pieniężnej na rzecz wymiany towarowej. Dziwnym wydaję się jednak fakt, że monety jako takie nie zniknęły, lecz wciąż były w obiegu, w którym to pełniły pomocniczą funkcję obok płacideł i wymiany naturalnej193. Pieniądz kruszcowy odzyskał swoją pozycję jako głównego środka płatniczego dopiero około XII/XIII wieku194. W okresie średniowiecza moneta pełniła rozmaite funkcje, które postaram się przybliżyć na łamach tegoż rozdziału.



Podrozdzialy w tym rozdziale:


Moneta w kulturze wieków średnich


Systemy monetarne w średniowieczu na ziemiach Polskich


komentarze

Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.